Yürüyüş Botları Nasıl Seçilir?

Bir yürüyüş botu bulmak kolaydır. Fakat kendinize uygun mükemmel yürüyüş botlarını seçmek biraz ilgi birazda bilgi sahibi olmayı gerektiren bir süreçtir. İdeal yürüyüş botlarınız, nasıl ve nerede yürüyüş yaptığınızla ilgili tercihinizin bir sonucudur. Botlarınızın bağcıklarını bağlayıp yürüyüşe başlamadan seçeceğiniz botun yağpacağınız etkinlik türüne uygun olduğundan ve ayaklarınızla mükemmel bir uyum içinde olduklarından emin olmalısınız.

Ayakkabı seçimi konusunda kolay bir seyahatten zorlu bir dağ faaliyetine doğru bir bottan duyulan ihtiyaçlar dikkate alındığında genel olarak botlarla ilgili başlıca dört teknik özelliğin bilinmesi ve seçimde dikkate alınması gereklidir. Bunlar botun su geçirmezlik özelliği, taban tasarımı, taban sertliği ve çarşak bandıdır.

Botun Suya Direnci (Su Geçirmezlik)

Bir ayakkabıda su geçirmezlik özeliği şu sebeplerden ötürü elzemdir. İlki, ıslanan ayaklar vücudun çok hızlı ısı kaybetmesine sebebiyet verir ve ayaklarda soğuk ısırmasına, vücutta hipoterminin oluşmasına neden olur. Bir diğeri ise ayakkabı içindeki nemli ortamın ayakların su toplamasına sebebiyet vermesidir.

Su geçirmezlik özelliği ile ilgili üretici firmaların kendi geliştirdikleri teknolojiler olmak üzere pekçok teknoloji vardır. Bunların arasında en çok bilinen ve kullanılan gore-tex'tir. Gore-tex, bir cm2 de 1,4 milyar gözenek bulunduran bir kumaş türüdür. Bu gözenekler su damlasının içeriye girmesini engellerken, damladan çok daha küçük olan su buharı moleküllerinin ise dışarı çıkmasına izin vererek terle oluşan nemin dışarı atılmasını sağlar.

Botun Taban Tasarımı

Botun arazi tutuşu yürüyüşçünün emniyetine etki eder. Tutuculuğu yeterli olmayan bir bot düşmeye, yaralanmalara ve hatta belkide hayatın kaybolmasına neden olabilir. Tutuşu etkileyen de botun tabanında kullanılan malzeme  ve taban tasarımıdır. Botun dış taban tasarımda iki temel unsur mevcuttur. Taban dişlerinin, her yöne kaymayı önleyecek şekilde tasarlanmış olması ve diş derinliğidir. Dişlerin derinliği arttıkça botun araziyi tutuş yeteneği artar. Uzun süreli bir yürüyüş etkinliğinde botlarınızın diş derinliği asgari 0,5 cm. civarında olmalıdır. Yüksek irtifa dağcılığı gibi daha ağır şartlarda gerçekleştirilen faaliyetlerde ise 0,7 cm ve üzeri diş derinliği güveniliğnizi arttırır.

Botun Taban Sertlik Derecesi

Taban sertliği yürüyüş botlarını sınıflandırmada en önemli maddelerden birisidir. Literatürde taban sertliği dört derece üzerinden ayrıştırılır.

• (1/4) Çok yumuşak taban: Bu kategorideki bir tabana sahip botlar günübirlik etkinliklerde ve kolay arazi şartşlarında yapılan kısa süreli etkinlikler içindir.
• (2/4) Orta yumuşak taban: Günübirlik veya kısa süreli, orta zorlukta engebeli arazi şartlarındaki doğa yürüyüşlerinde kullanılan botların tabanlarıdır.
• (3/4) Sert taban: Uzun süreli ve her türlü arazi şartlarında gerçekleştirilen doğa etkinliklerinde kullanılan botların tabanlarıdır.
• (4/4) Çok sert taban: Yüksek irtifa dağcılığında kullanılmak üzere tasarlanmış botların tabanlarıdır. Her türlü arazi ve hava şartında kullanılabilir. (kolay, engebesiz arazi şartlarında yürüyüşçünün zorlanmasına sebep olabilir.) Tabanı dağ kramponu bağlamaya izin verecek kadar serttir ve tabanında uygun girintileri vardır . (4/4 sertlik derecesinden daha yumuşak tabanlara krampon bağlanamaz..)

Taban konusunda pek çok firmanın değişik teknolojileri olsa da, en iyisi ”Vibram” tabandır. ”Vibram” tabanlar 1937’de İtalyan bir dağcı olan Vitale Bramani tarafından geliştirilmiş ve günümüzde bir marka haline dönüşmüştür.

Çarşak Bandı

Arazide çarşak adı verilen kaya parçalarının yürüyüş sırasında bot gövdesine zarar vermemesi için tasarlanan koruyucu bir banttır. Botun tabanı ile üstteki deri kısmın birleştiği kısımdan itibaren gövde üzerine çekilir. Botun su gecirmezliğini artırır, bakımını kolaylaştırır, yanlardan alınan sürtünmeden kaynaklanan darbelere karsı dayanıklılık sağlar, ömrünü uzatır. Kısa süreli etkinlik botlarında sadece burunda kısmında olabilir.

Yürüyüş Botu Tipleri

 

Yürüyüş ayakkabıları: Orta sertlikte tabana ve konçsuz boğaz kesimine sahip bu modeller günübirlik kolay arazi şartlarında yapılan doğa yürüyüşleri için idealdir. Hafif sırt çantalı gezginler için tasarlana  bu modeller botlara göre daha hafiftir, daha esnektir ve tabanları daha yumuşaktır. zor şartlarda kullanılmayacağından ayakkabıyı keskin kayalardan koruyan yan çarşak bantları yoktur veya sadece burun kısmında olabilir.

Günübirlik yürüyüş botları: Kısa günübirlik yürüyüşler ve hafif sırt çantası ile yapılan etkinliklerde tercih edilen bu botların boğaz konç kesim seviyesi kısa veya orta seviyeli olabilir. Yüksek su geçirmezlik kabiliyetine sahip olmayabilirler ve orta sertlikte bir tabana sahiptirler. Çarşak bandı sadece burunda veya tüm bot boyunca mevcut olabilir. Genellikle kolay esnerler ve satın alımdan sonra kısa bir alıştırma süresinde ayağa uyum gösterirler. Ancak ağır bir sırt çantası ile yapılan faaliyet için gerekli desteği ve dayanıklılığı gösteremeyebilirler.

Sırt çantalı faaliyet botları: Bunlar dağda, patikada veya zor arazi şartlarında yapılan çok günlü, ağır çantalı faaliyetler için tasarlanmıştır. Çoğu mükemmel destek için ayak bileklerini saran yüksek konç kesimine sahiptir. Mukavemeti ve ayağa desteği yüksektir. Diğerlerine göre daha sert tabanlara sahiptir ve biraz daha ağırdır. Boğaz konç kesim seviyesi orta ve yüksek olabilir. Su geçirmezlik özelliği yüksektir ve tam çarşak bandına sahiptirler.

Dağcılık botları: Her türlü dağ ve zor arazi şartlarında kullanılmak üzere tasarlanmışlardır. Çok yüksek su geçirmezlik özelliğine sahiptirler ve ısı kaybının minimuma indirildiği yüksek izolasyon sağlar. Burun ve topuk bölgesinde dağ krampnu bağlanmasını sağlayan yuvaları mevcuttur ve tabanı tam serttir.

Dağ koşucu ayakkabıları:  Dağ koşucuları bot kullanmazlar ama oldukça hafif fakat mukavim ayakkabılara ihtiyaç duyarlar. Günübirlik yürüyüşçülerde bazen bu ayakkabıları tercih edebilmektedirler. Bu ayakkabılar bot gibi arazi desteği verememelerinin yanında oldukça hızlı hareket imkanı sağlar ve çok hızlı kururlar.

Yürüyüş botu bileşenleri

Doğa yürüyüşü için bir bot satın alırken dikkate almanız gereken birkaç önemli konu var. Botlarınızı seçmeden önce üst, orta ve dış yüzeylerin nasıl bir malzemeden oluştuğunu bilmek önemlidir: Malzemeler bir botun ağırlığını, hava alabilirliğini, dayanıklılığını ve suya direncini etkiler.

• Tam tanecikli deri (Full-grain leather): Dayanıklılık, aşınmaya ve suya karşı çok iyi direnç sağlar. En fazla, uzun etkinliklerde, ağır yükler taşırken ve zor arazi şartları için üretilen sırt çantalı faaliyet botlarında kullanılır. Naylon / bölünmüş tanecikli deri kombinasyonları kadar hafif veya nefes alabilir değildir. Uzun bir faaliyete başlamadan önce uzun bir alıştırma süresi uygulanmalıdır.
• Bölünmüş tanecikli deri: Genellikle mükemmel nefes alabilirlik sağlayan hafif bir bot oluşturmak için naylon veya naylon örgü ile birlikte kullanılır. Bölünmüş tanecikli deri, sığır derisinin pürüzlü iç kısmını pürüzsüz dış kısımdan "ayırır". Daha düşük maliyetlidir. Ancak olumsuz tarafı ise suya ve aşınmaya karşı daha az dirençli olmasıdır. (Çoğu su geçirmez astarlara sahiptir).
• Nubuk deri: Nubuk deri, süetlere benzemesi için parlatılmış tam tanecikli deridir. Çok mukavimdir, suya ve aşınmaya karşı dayanıklıdır. Aynı zamanda oldukça esnektir. Ancak uzun bir faaliyet öncesinde alıştırma için fazla zaman gerektirir.
• Sentetikler: Polyester, naylon ve "sentetik deri" olarak adlandırılanların hepsi yeni teknoloji botlarda yaygın olarak kullanılır. Deriden çok daha fazla hafiftirler, daha çabuk kırılırlar, daha hızlı kururlar ve genellikle daha düşük maliyetlidirler. Dezavantajı ise botun dış tarafında daha fazla dikiş gerektirmesi nedeniyle daha erken aşınma göstermeleridir.
• Su geçirmez membranlar: “Su geçirmez” olarak adlandırılan botlar ve ayakkabılar, sulu koşullarda ayakları kuru tutmak için su geçirmez / nefes alabilen membranlarla (Gore-Tex® veya eVent® gibi) üretilen üst kısımlara sahiptir. Dezavantajı ise bir membran (film, zar benzeri yalıtım katmanı) tarafından yaratılan düşük nefes alabilirlik ayakların yaz günlerinde terlemesine sebebiyet verebilir.
• Vegan: Vegan dostu yürüyüş botları ve ayakkabıları herhangi bir hayvansal içerik veya yan ürün olmadan imal edilirler.
• Yalıtım malzemeleri: Kar ve buzda yürürken ayak sıcaklığının korunması için bazı dağcılık botlarına eklenen sentetik yalıtım malzemeleri de mevcuttur.

• EVA: Biraz daha hafif, daha rahat ve daha ucuzdur. Yaz ortaları, gerektiğinde daha sıkı destek sağlamak için değişen yoğunluklarda EVA kullanır (örneğin, ön ayak çevresinde).
• Poliüretan: Genellikle daha sıkı ve daha dayanıklıdır. Bu nedenle dağcılık ve sırt çantalı faaliyet botlarında bulunur.

• Shank: Bu 3-5 mm kalınlığındaki sert malzemeler orta tabana yük taşıma sertliğini arttırmak için botun orta tabanı ile dış taban arasına yerleştirilir. Uzunluğu değişkendir. Bazıları orta tabanın tüm uzunluğu, bazıları ise sadece yarısı kadardır.
• Plate: Bu ince, yarı esnek ekler orta taban ile dış taban arasına ve gövdenin altına (varsa) yerleştirilir. Ayakları sert ağaç köklerinden veya düzensiz kayalardan gelebilecek deformasyon etkilerine karşı korurlar.

• Taban diş deseni: Taban diş aralıkları, dış taban üzerinde yere tutunmayı sağlayan yarıklardır. Sırt çantalı faaliyet botlarında ve dağcılık botlarında yere tutunmayı arttırmak için daha derin diş aralıkları kullanılır. Geniş taban diş aralıkları aynı zamanda çamurun kolayca dökülmesini de sağlar.
• Topuk freni: Botun topuk bölgesi daha kalındır, mukavimdir ve topuk basışıyla yapılan zor inişlerde kayma olasılığını azaltır.

• Ayakkabı numarası: Botlarınızı normal ayak büyüklüğünüzden minimum 1 – 1,5 numara daha büyük almalısınız. (Yürüyüş ayakkabıları buçuklu numaralar ile de üretilmektedir.) Çünkü tüm gün sürecek bir etkinliğin ardından ayaklarınız yaklaşık 1-1,5 numara arasında şişecektir. Bu nedenle eğer tam ayak numaranız kadar bir ayakkabı almışsanız, akşam saatlerinde ciddi şekilde ayağınızı vuruyor olacaktır.
• Ayak şekli (taraklı, taraksız vb.): İkinci önemli konu ayağa en uygun ayakkabıyı bulabilmektir. Yapmanız gereken tek şey ayakkabıyı ayağınıza giymek ve en az 20 dakika mağaza içinde onlarla gezinmektir. Bazı mağazalarda arazi iniş-çıkışını simüle eden eğimli düzlemler vardır. Burada yukarı-aşağı yürüyerek ayağınızın rahatlık durumunu kontrol edebilirsiniz. Yürüyüş botu online satın alınacak bir malzeme değildir. Ancak mağazada denediğiniz ve internet mağazasında da bulunan ve aynı ürünün gönderileceğinden emin olduğunuz ürünleri satın almalısınız.
• Alıştırma süresi: Doğa yürüyüşüne çıkmadan önce yeni aldığınız botu değişik hava durumlarında da olmak üzere kendinizi rahat hissedene kadar şehirde giyip ayağınıza iyice alışmasını sağlamalısınız. Bu süre yumuşak tabanlı botlarda kısa olmakla birlikte sert tabanlı botlarda bir aya kadar uzayabilir.

destekleyici kaynaklar
hi-tec, rei, doğayakaçış

Yürüyüş Botları Nasıl Seçilir?

Etiketler Yürüyüş Botları Nasıl Seçilir?yürüyüş bot tabanayak bot uyumuyürüyüş bot anatomisiyürüyüş botutaban sertliğiçarşak bandıgünübirlik yürüyüş botlarıdağcılık botlarıshankplatetopuk freni