Karabük Yenice Doğa Koruma Alanları

Korunan Alan Ne Demek?

Milli park kavramı ilk olarak ABD’de ortaya çıkmıştır. Doğal güzellikleri ve yaban yaşamı sebebiyle 1872 yılında Yellowstone Milli Parkı, dünyada ilk milli park olarak ilan edilmiştir. Ülkemizde milli park çalışmalarına 1956 yılında başlanmış ve 1958 yılında Yozgat Çamlığı ülkemizin ilk milli parkı olarak ilan edilmiştir.

Türkiye'deki önemli tabiat alanları 18 farklı statüyle korunmaktadır. Bazen bir alana birden fazla koruma statüsü verildiği de görülmektedir. Bu koruma statülerinin bir kısmı ulusal yasalara göre olmakla birlikte bazıları da uluslararası sözleşmelere istinaden oluşturulmuştur. Ülkemizde 13 ulusal ve 5 uluslararası koruma statüsü mevcuttur ve bu alanların şimdilik Türkiye'nin yaklaşık %6'sını kapsadığı belirtilmektedir.

Yenice’nin Tabiat Koruma Alanları

Yenice ormanları, anıt niteliğindeki ağaçları, karışık doğal yaşlı ormanları, derin vadileri, akarsu ekosistemleri ve barındırdığı yaban hayatı çeşitliliğiyle Avrupa’nın biyolojik çeşitlilik açısından en değerli alanları arasında yer alır. Türkiye’nin en büyük blok ormanlarından biri olan ve uçsuz bucaksız bir orman denizini andıran Yenice sıcak noktası, Batı Karadeniz Bölgesi’nde, yaklaşık 75 bin hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Türkiye’nin en bakir orman habitatları arasında yer alan Yenice ormanları, bitkiler, kuşlar, memeliler ve sürüngenler gibi pek çok canlıya yaşam ortamı sağlamaktadır.

Bu özellikleriyle Yenice ormanlarının sahip olduğu doğal yaşam alanlarından bazıları Batı Karadeniz doğu kayını ormanları, Batı öksin (Avrupa-Sibirya bitki bölgesinin, bütün Kuzey Anadolu’yu içine alarak Kafkasların batı bölümüne kadar uzanan kesimi) ormanları, Uludağ göknarı ormanları ve Batı Karadeniz’in alt kesiminde yetişen sarıçam ormanları, Bern Sözleşmesi’ne (Avrupa Yaban Hayatı ve Doğal Yaşam Ortamlarının Korunması Sözleşmesi) göre ‘Tehlike Altındaki Habitatlar’ listesinde yer almaktadır.

Yenice ormanları, tropik bölgeler dışında, dünyanın ender bölgelerinde görülebilecek, birçoğu anıtsal boy ve kalınlığa ulaşmış ağaç türleri ile gerçek bir ağaç müzesidir. Bu ormanlarda barınan hayvanların çeşitliliği, yaban hayatı yönünden Yenice’ye ayrı bir değer kazandırmaktadır. Ormanların bazı bölümleri ‘Tabiatı Koruma Alanı’ ilan edilmiştir. Gökpınar Mevkii’ndeki 4 hektarlık bir alan, 40 çeşit ağaç türü ve çok sayıda hayvanı ile birlikte arboretum olarak tescil edilmiştir. Alanın bazı kesimleri hâlâ ‘doğal yaşlı orman’ özelliğini korumaktadır. Yenice’deki doğal yaşlı ormanlar arasında Çitdere Tabiatı Koruma Alanı, Şekermeşe girişinde, toplam 103,5 hektar genişliğindeki Istranca meşesi topluluğu ile Dibekyanı’ndaki bir anıt meşe topluluğu dikkat çekmektedir. Yenice ormanlarında, Kavaklı ve Çitdere Orman İşletme şefliklerinde olmak üzere iki ‘Tabiatı Koruma Alanı’ yer almaktadır. Tabiatı koruma alanları, yaklaşık 75 bin hektar olan Yenice sıcak noktasının %1,4’ünü kaplamaktadır. Sınırları 2003 yılında tescil edilen ‘Yenice Yaban Hayatı Koruma Sahası’ ise, sıcak noktanın büyük bir bölümünü içermektedir.

Baklabostan Tabiat Parkı (Bkz. Doğadakiler Yerlerim)

Baklabostan Tabiat Parkı bozulmamış orman dokusu, yaklaşık 20 metreden düşen şelalesi (bkz. Baklabostan Şelalesi) ve manzara seyir noktası ile tabiatın huzurunu vaat eder. Alan bozulmamış orman yapısı, sahip olduğu yaban yaşamı ve bitki varlığı ile dikkat çekmektedir. Tabiat parkı olarak ilan edilen bölümlerde Uludağ göknarı hâkim tür olmakla birlikte karaçam, meşe türleri, doğu kayını yer alan asli ağaç türleridir. Bununla birlikte kızılcık, kuşburnu, maki elemanları çalı grubunda yer alan odunsu bitkilerdir. Otsu türlerden ise; çiğdem, orkide gibi türler alanda yer alır.

Alan ve çevresinde yapılan çalışmalar ve gözlemlerde; büyük memelilerden, ayı, karaca, kurt başta olmak üzere, yaban domuzu, çakal, sincap, yılan gibi türler alanda yaşamaktadır. Saha üzerinde yapılan arazi çalışmasında sahanın yüksek doğal kaynak değerlerine sahip olduğu, yaban hayatı ve biyolojik çeşitlilik açısından oldukça zengin bir saha olduğu tespit edilmiştir.

▼ Sonbaharda Yenice Ormanları (By Buny)

Yenice Yaban Hayatı Geliştirme Sahası

Saha, 2006 yılında Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak tescil edilmiştir. Yenice Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içinde akış gösteren önemli üç akarsu vardır. Bunlar Doksan Deresi, Aksudere ve İncedere’dir. Alanın doğu tarafında akış gösteren Çit Deresi ise çalışma alanının sınırı konumunda akış göstermektedir. Bu akarsuların dışında sahayı kapsayan çok sayıda kuru dere bulunmakta olup yukarıda ismi geçen akarsularının beslenmesini sağlamaktadır. Saha; Türkiye genelinde ayrılmış olan su havzalarından Batı Karadeniz Havzası, Filyos Çayı drenaj alanı içinde bulunmaktadır. Yenice Yaban Hayatı Geliştirme Sahası oldukça büyük bir alana yayıldığından, hidrolojik olarak dört ayrı alt havzaya girmektedir. Filyos Çayı drenaj alanında olan bölge, Yenice Deresi'nin genel drenaj alanı içinde kalmaktadır. Bu alt havzalar Doksan Deresi, Aksudere, İncedere ve Çit Dere’dir. Bölgede sınırları çizilen havza sınırları sonucunda, Doksan Dere ve Aksudere alt havzaları, İncedere’nin alt havzası durumunda olup; üç alt havzanın tamamı Yenice Deresi'nin drenaj alanıdır. Çit Deresi Havzası ise Yenice Havzası'ndan farklı bir hidrolojik yapıya sahiptir.

Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’nın hedef türlerini teşkil eden yaban boz ayı, geyik, karaca, kurt, tilki, çakal, porsuk, yabani kedi, sansar ve gelinciğin alan sınırları içerisindeki çeşitlilik ve zenginlik arz eden ekosistem tipleri (özellikle orman ekosistemleri) içerisinde yaşadığı ve yaşamsal faaliyetlerini (beslenme, barınma, gizlenme, üreme, avlanma, kışlama vs) yürüttüğü tespit edilmiştir. 26.687,87 hektarlık alanı kaplayan Yenice Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, bulunduğu jeomorfolojik-biyocoğrafik konumu ve büyüklüğü nedeniyle, çok sayıda ekosistem ve habitatı bünyesinde barındırmaktadır. Bu nedenle, bölgede orman ekosistemi ve alt tipleri ile pseudomaki ve akarsu ekosistemi görülmektedir.

Kavaklı Tabiat Koruma Alanı (Bkz. Doğadakiler Yerlerim)

Saha, çok çeşitli ağaç türlerinin yanı sıra porsuk, fındık ve dişbudak gibi bazı ağaçların olağanüstü çap ve boya ulaşan örneklerini ihtiva etmekte oluşu ve zengin bir yaban hayatı potansiyeli bulunuşu ile eşsiz bir ekosistem özelliği göstermekte, bu ekosistem içerinde tipik, nadir ve tehlikeye maruz birçok bitki ve hayvan türü barındırmaktadır. Alanın çok çeşitli ağaç, ağaççık ve çalının yer aldığı nadir bir orman ekosistemi özelliği taşıması; olağanüstü boy ve çapta porsuk, fındık ve dişbudak ağaçlarının bulunması; Batı Karadeniz Bölgesi’nin geniş yapraklı ve ibreli orman ağacı türlerinin oluşturduğu farklı yapısal özelliklere sahip tür çeşitliliği yüksek, yaşlı orman ekosistemi ile kaplı olması koruma altına alınmasının ana nedenleri arasındadır.

Kavaklı Tabiatı Koruma Alanı, ortalama 1350 metre yükseklikte bulunmakta ve 334 hektarlık alanı kaplamaktadır. Alanın çok çeşitli ağaç, ağaççık ve çalının yer aldığı nadir bir orman ekosistemi özelliği taşıması; olağanüstü boy ve çapta porsuk, fındık ve dişbudak ağaçlarının bulunması; Batı Karadeniz Bölgesi’nin geniş yapraklı ve ibreli orman ağacı türlerinin oluşturduğu, farklı yapısal özelliklere sahip tür çeşitliliği yüksek, yaşlı orman ekosistemi ile kaplı olması koruma altına alınmasının ana nedenleri arasındadır.

Çitdere Tabiat Koruma Alanı (Bkz. Doğadakiler Yerlerim)

Saha, çok sayıda orman ağacı türünün yanı sıra, dünyada eşine ender rastlanan boy ve çaptaki Istranca meşesinin (Quercus hartwissiana) yer aldığı nadir bir orman ekosistemi olup bu ekosistem dâhilinde nadir, nesli tehlikeye düşmüş ve düşebilir nitelikte pek çok bitki ve hayvan türüne barınak teşkil etmektedir. Alan, toplam 721,5 hektar büyüklüğündeki alanın koruma altına alınma nedenlerinin başında, alanda çok çeşitli ağaç türlerinin bir arada bulunması; dünyada eşine ender rastlanan boy ve çapta Istranca meşesi örneklerinin yer alması ve nadir, nesli tehlike altında veya nesli tehlike altına girme riski bulunan pek çok bitki ve hayvan türlerinin varlığı gibi nedenler sıralanmaktadır.

▼ Gökçebey, Hacımusa Köyü'ne Bakış (By Buny)

Gökpınar Mevkii Arboretum Sahası (Açık Hava Ağaç Müzesi)

Kavaklı Bölgesi’nde yer alan 4 hektarlık alanda 19 ağaç türü, 8 ağaççık ve çok çeşitli şifalı otlar bulunmaktadır. Bu türlerin içinde olağanüstü çap ve boya ulaşan ağaçlar tabiat anıtı ağaç olarak tescil edilmiş ve koruma altına alınmıştır. Gökpınar Arboretumu’nda çapları 2,5 metreyi, boyları 25 metreyi bulan porsuk ile çapı 1 metre, boyu 20 metreye ulaşan Türk fındığı gibi dünyada az rastlanan ender türler gözlemlenebilmektedir.